அர்ஜுன உவாச

ஸந்ந்யாஸஸ்ய மஹா-பா³ஹோ தத்த்வமிச்சா²மி வேதி³தும் |

த்யாக³ஸ்ய ச ஹ்ருஷீகேஶ ப்ருத²க்-கேஶி நிஷூத³ன ||1||

ஸ்ரீ ப⁴க³வானுவாச

காம்யானாம் கர்மணாம் ந்யாஸம் ஸந்ந்யாஸம் கவயோ விது³: |

ஸர்வ கர்ம ப²லத்யாக³ம் ப்ராஹுஸ்-த்யாக³ம் விசக்ஷணா: ||2||

த்யாஜ்யம் தோ³ஷவத் இத்யேகே கர்ம ப்ராஹுர்-மனீஷிண: |

யக்ஞதா³ன தப: கர்ம ந த்யாஜ்யமிதி சாபரே ||3||

நிஶ்சயம் ஶ்ருணு மே தத்ர த்யாகே³ ப⁴ரத-ஸத்தம |

த்யாகோ³ ஹி புருஷ-வ்யாக்⁴ர த்ரிவித⁴: ஸம்ப்ரகீர்தித: ||4||

யக்ஞதா³ன தப: கர்ம ந த்யாஜ்யம் கார்யமேவ தத் |

யக்ஞோ தா³னம் தபஶ்சைவ பாவனானி மனீஷிணாம் ||5||

ஏதான்யபி து கர்மாணி ஸங்க³ம் த்யக்த்வா ப²லானி ச |

கர்தவ்யானீதி மே பார்த² நிஶ்சிதம் மதமுத்தமம் ||6||

நியதஸ்ய து ஸந்ந்யாஸ: கர்மணோ நோபபத்³யதே |

மோஹாத்-தஸ்ய பரித்யாக³: தாமஸ: பரிகீர்தித: ||7||

து³:க²ம் இத்யேவ யத்கர்ம காய-க்லேஶ ப⁴யாத் த்யஜேத் |

ஸ க்ருத்வா ராஜஸம் த்யாக³ம் நைவ த்யாக³-ப²லம் லபே⁴த் ||8||

கார்யம் இத்யேவ யத்கர்ம நியதம் க்ரியதேர்ஜுன |

ஸங்க³ம் த்யக்த்வா ப²லம் சைவ ஸ த்யாக³: ஸாத்த்விகோ மத: ||9||

ந த்³வேஷ்ட்ய-குஶலம் கர்ம குஶலே நானுஷஜ்ஜதே |

த்யாகீ³ ஸத்த்வ ஸமாவிஷ்டோ மேதா⁴வீ சி²ன்ன ஸம்ஶய: ||10||

ந ஹி தே³ஹ-ப்⁴ருதா ஶக்யம் த்யக்தும் கர்மாண்ய-ஶேஷத: |

யஸ்து கர்ம ப²ல-த்யாகீ³ ஸ த்யாகீ³த்ய அபி⁴தீ⁴யதே ||11||

அனிஷ்டமிஷ்டம் மிஶ்ரம் ச த்ரிவித⁴ம் கர்மண: ப²லம் |

ப⁴வத்ய-த்யாகி³னாம் ப்ரேத்ய ந து ஸந்ந்யாஸினாம் க்வசித் ||12||

பஞ்சைதானி மஹா-பா³ஹோ காரணானி நிபோ³த⁴ மே |

ஸாங்க்²யே க்ருதாந்தே ப்ரோக்தானி ஸித்³த⁴யே ஸர்வ கர்மணாம் ||13||

அதி⁴ஷ்டா²னம் ததா² கர்தா கரணம் ச ப்ருத²க்-வித⁴ம் |

விவிதா⁴ஶ்ச ப்ருத²க்-சேஷ்டா தை³வம் சைவாத்ர பஞ்சமம் ||14||

ஶரீர வாங்மனோபி⁴: யத் கர்ம ப்ராரப⁴தே நர: |

ந்யாய்யம் வா விபரீதம் வா பஞ்சைதே தஸ்ய ஹேதவ: ||15||

தத்ரைவம் ஸதி கர்தாரம் ஆத்மானம் கேவலம் து ய: |

பஶ்யத்ய-க்ருத பு³த்³தி⁴த்வான் ந ஸ பஶ்யதி து³ர்மதி: ||16||

யஸ்ய நாஹங்க்ருதோ பா⁴வோ பு³த்³தி⁴ர்யஸ்ய ந லிப்யதே |

ஹத்வாபி ஸ இமான் லோகான் ந ஹந்தி ந நிப³த்⁴யதே ||17||

ஞானம் க்ஞேயம் பரிக்ஞாதா த்ரிவிதா⁴ கர்ம சோத³னா |

கரணம் கர்ம கர்தேதி த்ரிவித⁴: கர்ம ஸங்க்³ரஹ: ||18||

ஞானம் கர்ம ச கர்தா ச த்ரிதை⁴வ கு³ண பே⁴த³த: |

ப்ரோச்யதே கு³ண ஸங்க்²யானே யதா²-வச்ச்²ருணு தான்யபி ||19||

ஸர்வ பூ⁴தேஷு யேனைகம் பா⁴வமவ்யயம் ஈக்ஷதே |

அவிப⁴க்தம் விப⁴க்தேஷு தத்-க்ஞானம் வித்³தி⁴ ஸாத்த்விகம் ||20||

ப்ருத²க்த்வேன து யத்-க்ஞானம் நானா பா⁴வான் ப்ருத²க்³விதா⁴ன் |

வேத்தி ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு தத்-க்ஞானம் வித்³தி⁴ ராஜஸம் ||21||

யத்து க்ருத்ஸ்ன-வத் ஏகஸ்மின் கார்யே ஸக்தம் அஹைதுகம் |

அதத்த்வ அர்த²வத் அல்பம் ச தத்-தாமஸம் உதா³ஹ்ருதம் ||22||

நியதம் ஸங்க³-ரஹிதம் அராக³-த்³வேஷத: க்ருதம் |

அப²ல ப்ரேப்ஸுனா கர்ம யத்தத் ஸாத்த்விகம் உச்யதே ||23||

யத்து காமேப்ஸுனா கர்ம ஸாஹங்காரேண வா புன: |

க்ரியதே ப³ஹுலாயாஸம் தத்-ராஜஸம் உதா³ஹ்ருதம் ||24||

அனுப³ந்த⁴ம் க்ஷயம் ஹிம்ஸாம் அனபேக்ஷ்ய ச பௌருஷம் |

மோஹாத் ஆரப்⁴யதே கர்ம யத்தத் தாமஸம் உச்யதே ||25||

முக்த ஸங்கோ³னஹம் வாதீ³ த்⁴ருத்யுத்ஸாஹ ஸமன்வித: |

ஸித்³த்⁴ய-ஸித்³த்⁴யோ: நிர்விகார: கர்தா ஸாத்த்விக உச்யதே ||26||

ராகீ³ கர்ம-ப²ல ப்ரேப்ஸு: லுப்³தோ⁴ ஹிம்ஸாத்மகோ-ஶுசி: |

ஹர்ஷ ஶோகான்வித: கர்தா ராஜஸ: பரிகீர்தித: ||27||

அயுக்த: ப்ராக்ருத: ஸ்தப்³த⁴: ஶடோ² நைஷ்க்ருதிகோ-லஸ: |

விஷாதீ³ தீ³ர்க⁴-ஸூத்ரீ ச கர்தா தாமஸ உச்யதே ||28||

பு³த்³தே⁴ர்பே⁴த³ம் த்⁴ருதேஶ்சைவ கு³ணதஸ்-த்ரிவித⁴ம் ஶ்ருணு |

ப்ரோச்யமானம் அஶேஷேண ப்ருத²க்-த்வேன த⁴னஞ்ஜய ||29||

ப்ரவ்ருத்திம் ச நிவ்ருத்திம் ச கார்யாகார்யே ப⁴யாப⁴யே |

ப³ந்த⁴ம் மோக்ஷம் ச யா வேத்தி பு³த்³தி⁴: ஸா பார்த² ஸாத்த்விகீ ||30||

யயா த⁴ர்மம் அத⁴ர்மம் ச கார்யம் சாகார்யமேவ ச |

அயதா²-வத் ப்ரஜானாதி பு³த்³தி⁴: ஸா பார்த² ராஜஸீ ||31||

அத⁴ர்மம் த⁴ர்மமிதி யா மன்யதே தமஸாவ்ருதா |

ஸர்வார்தா²ன் விபரீதான் ச பு³த்³தி⁴: ஸா பார்த² தாமஸீ ||32||

த்⁴ருத்யா யயா தா⁴ரயதே மன: ப்ராணேந்த்³ரிய-க்ரியா: |

யோகே³ன அவ்யபி⁴சாரிண்யா த்⁴ருதி: ஸா பார்த² ஸாத்த்விகீ ||33||

யயா து த⁴ர்ம காமார்தா²ன் த்⁴ருத்யா தா⁴ரயதேர்ஜுன |

ப்ரஸங்கே³ன ப²லாகாங்க்ஷீ த்⁴ருதி: ஸா பார்த² ராஜஸீ ||34||

யயா ஸ்வப்னம் ப⁴யம் ஶோகம் விஷாத³ம் மத³மேவ ச |

ந விமுஞ்சதி து³ர்மேதா⁴ த்⁴ருதி: ஸா பார்த² தாமஸீ ||35||

ஸுக²ம் த்விதா³னீம் த்ரிவித⁴ம் ஶ்ருணு மே ப⁴ரதர்ஷப⁴ |

அப்⁴யாஸாத் ரமதே யத்ர து³:கா²ந்தம் ச நிக³ச்ச²தி ||36||

யத்த-த³க்³ரே விஷமிவ பரிணாமே அம்ருதோபமம் |

தத்-ஸுக²ம் ஸாத்த்விகம் ப்ரோக்தம் ஆத்ம பு³த்³தி⁴ ப்ரஸாத³ஜம் ||37||

விஷயேந்த்³ரிய ஸம்யோகா³த் யத்த-த³க்³ரே அம்ருதோபமம் |

பரிணாமே விஷமிவ தத்-ஸுக²ம் ராஜஸம் ஸ்ம்ருதம் ||38||

யத³க்³ரே சானுப³ந்தே⁴ ச ஸுக²ம் மோஹனமாத்மன: |

நித்³ராலஸ்ய ப்ரமாதோ³த்த²ம் தத்-தாமஸம் உதா³ஹ்ருதம் ||39||

ந தத³ஸ்தி ப்ருதி²வ்யாம் வா தி³வி தே³வேஷு வா புன: |

ஸத்த்வம் ப்ரக்ருதிஜை: முக்தம் யதே³பி⁴: ஸ்யாத் த்ரிபி⁴ர்-கு³ணை: ||40||

ப்³ராஹ்மண க்ஷத்ரிய விஶாம் ஶூத்³ராணாம் ச பரந்தப |

கர்மாணி ப்ரவிப⁴க்தானி ஸ்வபா⁴வ ப்ரப⁴வைர்-கு³ணை: ||41||

ஶமோ த³மஸ்தப: ஶௌசம் க்ஷாந்திரார்ஜவம் ஏவ ச |

ஞானம் விக்ஞான-மாஸ்திக்யம் ப்³ரஹ்ம கர்ம ஸ்வபா⁴வஜம் ||42||

ஶௌர்யம் தேஜோ த்⁴ருதிர்-தா³க்ஷ்யம் யுத்³தே⁴ சாப்ய-பலாயனம் |

தா³னமீஶ்வர பா⁴வஶ்ச க்ஷாத்ரம் கர்ம ஸ்வபா⁴வஜம் ||43||

க்ருஷி கோ³ரக்ஷ்ய வாணிஜ்யம் வைஶ்ய கர்ம ஸ்வபா⁴வஜம் |

பரிசர்யாத்மகம் கர்ம ஶூத்³ரஸ்யாபி ஸ்வபா⁴வஜம் ||44||

ஸ்வே ஸ்வே கர்மண்யபி⁴ரத: ஸம்ஸித்³தி⁴ம் லப⁴தே நர: |

ஸ்வகர்ம-நிரத: ஸித்³தி⁴ம் யதா² விந்த³தி தச்ச்²ருணு ||45||

யத: ப்ரவ்ருத்திர்-பூ⁴தானாம் யேன ஸர்வமித³ம் ததம் |

ஸ்வகர்மணா தமப்⁴யர்ச்ய ஸித்³தி⁴ம் விந்த³தி மானவ: ||46||

ஶ்ரேயான் ஸ்வத⁴ர்மோ விகு³ண: பர-த⁴ர்மாத் ஸ்வனுஷ்டி²தாத் |

ஸ்வபா⁴வ நியதம் கர்ம குர்வன்-னாப்னோதி கில்பி³ஷம் ||47||

ஸஹஜம் கர்ம கௌந்தேய ஸதோ³ஷமபி ந த்யஜேத் |

ஸர்வாரம்பா⁴ ஹி தோ³ஷேண தூ⁴மேனாக்³னி: இவாவ்ருதா: ||48||

அஸக்த பு³த்³தி⁴: ஸர்வத்ர ஜிதாத்மா விக³த ஸ்ப்ருஹ: |

நைஷ்கர்ம்ய ஸித்³தி⁴ம் பரமாம் ஸந்ந்யாஸேன அதி⁴க³ச்ச²தி ||49||

ஸித்³தி⁴ம் ப்ராப்தோ யதா² ப்³ரஹ்ம ததா²ப்னோதி நிபோ³த⁴ மே |

ஸமாஸேனைவ கௌந்தேய நிஷ்டா² ஞானஸ்ய யா பரா ||50||

பு³த்³த்⁴யா விஶுத்³த்⁴யா யுக்தோ த்⁴ருத்யாத்மானம் நியம்ய ச |

ஶப்³தா³தீ³ன் விஷயான் த்யக்த்வா ராக³ த்³வேஷௌ வ்யுத³ஸ்ய ச ||51||

விவிக்த ஸேவீ லக்⁴வாஶீ யத வாக்காய மானஸ: |

த்⁴யானயோக³ பரோ நித்யம் வைராக்³யம் ஸமுபாஶ்ரித: ||52||

அஹங்காரம் ப³லம் த³ர்பம் காமம் க்ரோத⁴ம் பரிக்³ரஹம் |

விமுச்ய நிர்மம: ஶாந்தோ ப்³ரஹ்ம பூ⁴யாய கல்பதே ||53||

ப்³ரஹ்ம பூ⁴த: ப்ரஸன்னாத்மா ந ஶோசதி ந காங்க்ஷதி |

ஸம: ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு மத்-ப⁴க்திம் லப⁴தே பராம் ||54||

ப⁴க்த்யா மாமபி⁴ஜானாதி யாவான் யஶ்சாஸ்மி தத்த்வத: |

ததோ மாம் தத்த்வதோ க்ஞாத்வா விஶதே தத³னந்தரம் ||55||

ஸர்வ கர்மாண்யபி ஸதா³ குர்வாணோ மத்-வ்யபாஶ்ரய: |

மத்-ப்ரஸாதா³த் அவாப்னோதி ஶாஶ்வதம் பத³மவ்யயம் ||56||

சேதஸா ஸர்வ கர்மாணி மயி ஸந்ந்யஸ்ய மத்பர: |

பு³த்³தி⁴யோக³ம் உபாஶ்ரித்ய மச்சித்த: ஸததம் ப⁴வ ||57||

மச்சித்த: ஸர்வ து³ர்கா³ணி மத்-ப்ரஸாதா³த் தரிஷ்யஸி |

அத² சேத்த்வம் அஹங்காரான் ந ஶ்ரோஷ்யஸி வினங்க்ஷ்யஸி ||58||

யத் அஹங்கார-மாஶ்ரித்ய ந யோத்ஸ்ய இதி மன்யஸே |

மித்²யைஷ வ்யவஸாயஸ்தே ப்ரக்ருதிஸ்த்வாம் நியோக்ஷ்யதி ||59||

ஸ்வபா⁴வ-ஜேன கௌந்தேய நிப³த்³த⁴: ஸ்வேன கர்மணா |

கர்தும் நேச்ச²ஸி யன்மோஹாத் கரிஷ்யஸி அவஶோபி தத் ||60||

ஈஶ்வர: ஸர்வ பூ⁴தானாம் ஹ்ருத்-தே³ஶேர்ஜுன திஷ்ட²தி |

ப்⁴ராமயன் ஸர்வ பூ⁴தானி யந்த்ராரூடா⁴னி மாயயா ||61||

தமேவ ஶரணம் க³ச்ச² ஸர்வ பா⁴வேன பா⁴ரத |

தத்-ப்ரஸாதா³த் பராம் ஶாந்திம் ஸ்தா²னம் ப்ராப்ஸ்யஸி ஶாஶ்வதம் ||62||

இதி தே ஞானமாக்²யாதம் கு³ஹ்யாத் கு³ஹ்யதரம் மயா |

விம்ருஶ்யைதத் அஶேஷேண யதே²ச்ச²ஸி ததா² குரு ||63||

ஸர்வ கு³ஹ்யதமம் பூ⁴ய: ஶ்ருணு மே பரமம் வச: |

இஷ்டோஸி மே த்³ருட⁴மிதி ததோ வக்ஷ்யாமி தே ஹிதம் ||64||

மன்மனா ப⁴வ மத்-ப⁴க்தோ மத்-யாஜீ மாம் நமஸ்குரு |

மாமேவைஷ்யஸி ஸத்யம் தே ப்ரதிஜானே ப்ரியோஸி மே ||65||

ஸர்வத⁴ர்மான் பரித்யஜ்ய மாமேகம் ஶரணம் வ்ரஜ |

அஹம் த்வாம் ஸர்வ பாபேப்⁴யோ மோக்ஷயிஷ்யாமி மா ஶுச: ||66||

இத³ம் தே நாதபஸ்காய நாப⁴க்தாய கதா³சன |

ந சாஶு-ஶ்ரூஷவே வாச்யம் ந ச மாம் யோப்⁴ய-ஸூயதி ||67||

ய இமம் பரமம் கு³ஹ்யம் மத்-ப⁴க்தேஷு அபி⁴தா⁴ஸ்யதி |

ப⁴க்திம் மயி பராம் க்ருத்வா மாமேவைஷ்யதி அஸம்ஶய: ||68||

ந ச தஸ்மாத் மனுஷ்யேஷு கஶ்சின்மே ப்ரிய-க்ருத்தம: |

ப⁴விதா ந ச மே தஸ்மாத் அன்ய: ப்ரியதரோ பு⁴வி ||69||

அத்⁴யேஷ்யதே ச ய இமம் த⁴ர்ம்யம் ஸம்வாத³மாவயோ: |

ஞான யக்ஞேன தேனாஹம் இஷ்ட: ஸ்யாமிதி மே மதி: ||70||

ஶ்ரத்³தா⁴வான் அனஸூயஶ்ச ஶ்ருணுயாத³பி யோ நர: |

ஸோபி முக்த: ஶுபா⁴ன்-லோகான் ப்ராப்னுயாத் புண்ய கர்மணாம் ||71||

கச்சிதே³தத் ஶ்ருதம் பார்த² த்வயைகாக்³ரேண சேதஸா |

கச்சித் அக்ஞான ஸம்மோஹ: ப்ரணஷ்டஸ்தே த⁴னஞ்ஜய ||72||

அர்ஜுனஉவாச

நஷ்டோ மோஹ: ஸ்ம்ருதிர்லப்³தா⁴ த்வத் ப்ரஸாதா³ன் மயாச்யுத |

ஸ்தி²தோஸ்மி க³த ஸந்தே³ஹ: கரிஷ்யே வசனம் தவ ||73||

ஸஞ்ஜய உவாச

இத்யஹம் வாஸுதே³வஸ்ய பார்த²ஸ்ய ச மஹாத்மன: |

ஸம்வாத³மிமம் அஶ்ரௌஷம் அத்³பு⁴தம் ரோம-ஹர்ஷணம் ||74||

வ்யாஸ ப்ரஸாதா³த் ஶ்ருதவான் ஏதத் கு³ஹ்யமஹம் பரம் |

யோக³ம் யோகே³ஶ்வராத் க்ருஷ்ணாத் ஸாக்ஷாத் கத²யத: ஸ்வயம் ||75||

ராஜன் ஸம்ஸ்ம்ருத்ய ஸம்ஸ்ம்ருத்ய ஸம்வாத³மிமம் அத்³பு⁴தம் |

கேஶவார்ஜுனயோ: புண்யம் ஹ்ருஷ்யாமி ச முஹுர்-முஹு: ||76||

தச்ச ஸம்ஸ்ம்ருத்ய ஸம்ஸ்ம்ருத்ய ரூபம் அதி-அத்³பு⁴தம் ஹரே: |

விஸ்மயோ மே மஹான் ராஜன் ஹ்ருஷ்யாமி ச புன: புன: ||77||

யத்ர யோகே³ஶ்வர: க்ருஷ்ணோ யத்ர பார்தோ² த⁴னுர்த⁴ர: |

தத்ர ஸ்ரீர்-விஜயோ பூ⁴தி: த்⁴ருவா நீதிர் மதிர் மம ||78||